Kadastrosu olmayan taşınmazların kaydedildiği ve üzerine kurulacak hakların takip edildiği defterdir. Kadastro gören bölgelerde tapu kütükleri, kadastrosuz bölgelerde ise ‘zabıt defteri’ kullanılır.
Zabıt Defteri nasıl tutulur?
İlçelerin esas alınarak düzenlenmiş olduğu zabıt defterinde her cilt birden başlayarak numaralanmış ve son sayfada cildin kaç sayfa olduğu ilçe idare heyeti tarafından tasdik edilir.
Defter üzerinde gayrimenkulun cephesi, cinsi, durumu yer alırken her işlem sırasıyla ayrı bir şekilde yazılır. Kadastrosu olmayan taşınmazların kaydedildiği ve üzerine kurulacak hakların takip edildiği defterdir.
Zabıt defterlerinde taşınmazların hudutları “Doğusu:....., batısı:....., kuzeyi:.......,güneyi:.....” şeklinde gösterilir. Her taşınmaz mal için ayrı bir sayfa ayrılmayıp, her işlem bir sıraya kaydedilir ve her işlemin evrakı ay ve gün belirtilerek bir zarf içinde saklanır.
Kayıt defterleri ay esasına göre tutulur. Ay sonunda, tapu müdürü yapılan işlemin miktarını belirterek sayfayı bağlar. Tapu kütüğünde karşılıklı iki sayfaya bir taşınmaz kaydedilir ve taşınmaz üzerindeki bütün işlemler bu sayfada yürütülür.
Zabıt defterlerinde ise her işlem için bir bölüm açılır ve bölümler arasında bağlantı, yeni kayıtta "geldiği defter" gösterilmek ve eski kayıtta "gittiği defter" gösterilmek suretiyle sağlanır.
Zabıt defteri bulunan alanlarda, ayrıca bir de ipotek kayıt defteri tutulur. Bu deftere kaydedilen ipotek hakları, zabıt defterinin ilgili sütununda "ipotek kayıt defteri"nin ilgili sayfasına ilişki gösterilmek suretiyle aralarında bağlantı sağlanır.
Kayıt defterlerinde, tapu kütüğünden farklı olarak taşınmazların sınırları, komşu taşınmazların malikleri ya da nitelikleri gösterilerek belirtilir. Yüzölçümleri tahmine dayalıdır. Bazı hâllerde, özellikle yargı kararına bağlı tescillerde kroki ya da harita vardır.