Tuğla; harç ile pişmiş toprağın karışımı sonucu oluşan yapı malzemesine tuğla denir. Tuğla yapımına başlamadan önce, kullanılacak kilin doğal yolla ortaya çıkmış olması gerekir.
Tuğlanın özellikleri nedir ve nasıl yapılır?
Kilin özelliklerine göre, tuğla yapmaya başlamadan önce bir dizi işlemden geçer. Öncelikle öğütme işlemi yapılır. Öğütülme işleminden sonra ise azar azar kile su katılarak plastikliği artırılır. Dinlendirme işlemi yapı malzemesinin kaliteli olması için önemli bir süreçtir. Bu yüzden kil, öğütülmeden önce ya da sonra dinlendirilmelidir. Tüm bu işlemler bittikten sonra hamura istenilen şekil ve boyut verilir.
Kilin şekillendirilmesinde bazı yöntemler kullanılır. Bunlar:
Kalıplama; genellikle harman tuğlası üretiminde kullanılan bir yöntemdir.
Presleme; daha çok kiremit üretiminde kullanılır.
Extrude (vakumlama); hazırlanan kil sonsuz vida yardımı ve belli bir basınçla kalıptan çıkartılmaktadır.
Kil son olarak kurutulur. Kurutma işleminde doğal ya da suni yöntem kullanılır. Doğal kurutma; kurutma sehpalarına çıkarılan ürün, kapalı ya da açık alanlara bırakılarak kurutulur. Suni kurutma ise ek bir enerji ile kurutma yöntemidir. Bu uygulamada kurutma odaları veya tünel kurutma fırınları kullanılır.
Kurutma işleminden sonra pişirme yapılır. Pişirme işlemi tuğlanın ya da kiremitin oluşundaki son aşamadır. Pişirme işlemi sırasında şunlar yapılır: Doldurma, ısınma, pişme, soğuma ve boşaltma.
Tuğlalarda hangi standartlara uyulmalıdır?
- TS 704 Harman tuğlası (duvarlar için)
- TS 705 Fabrika tuğlaları-duvarlar için dolu ve düşey delikli
- TS 1260 Taşıyıcı döşeme tuğlaları (statik çalışmaya katılan)
- TS 1261 Taşıyıcı döşeme tuğlaları (statik çalışmaya katılmayan)
- TS 4562 Fabrika tuğlaları-duvarlar için-klinker tuğla
- TS 4563 Fabrika tuğlaları-duvarlar için-yatay delikli
- TS 4377 Fabrika tuğlaları-duvarlar için-düşey delikli, hafif
- TS 562 Oluklu kiremitler ve mahya kiremitleri-Akdeniz tipi
- TS 3457 Kiremit-pişmiş topraktan
Tuğlanın tarihsel gelişimi:
İlk tuğla üretimi insanların barınma ihtiyacının ortaya çıktığı dönemlerde olmuştur. Kurutulmuş kil tabletlerinden oluşan bu evlere, Mezopotamya bölgesinde görmek mümkündür. Bu yapılara MÖ 13.yy’da Dicle ve Fırat nehirleri kenarında rastlanır.
Endüstriyel kullanımda ise ilk defa MÖ 4.yy’da Babil Kulesi yapımında görmek mümkündür. Bu kulede tarihçilerin söylemlerine göre 85 kil tuğlası kullanılmıştır.
Tuğla, Anadolu’da Selçuklular ve Osmanlı mimarisinde önemli bir konuma gelmiştir. Osmanlılar döneminde tuğlalar belli standartlara oturtulmaya başlanmıştır. Standart dışı tuğla üretimi ve kullanımı o dönemlerde yasaklanmıştır.
Cumhuriyet döneminde ise tuğla üretimi Ege ve Marmara bölgelerinde başlamıştır. Önce ithal makineler daha sonra teknolojinin gelişmesiyle beraber yerli makinelerde üretimler yapılmıştır. Avrupa’da ise buharlı makineler ile tuğla üretim teknolojisi gelişmiştir. Hayvan gücünden sonra ise buharlı motora geçen Avrupa bölgesi üreticileri, 1800’lü yıllarda helezonlu şekillendirme preslerinin gelişimi ile delikli ve daha hafif tuğla üretimi gündeme gelmiştir.
Tuğla pişirme fırınları nelerdir?
Türkiye’de daha çok tuğlalar Hoffman fırınlarda pişirilir. Tuğla pişirme fırınları 2 türdedir. Bu fırınların özellikleri şöyledir:
Hoffman fırınları: Ateş hareketli ve ürün sabit durur. Bu fırın yakıttan elde edilen ısıyı çok yüksek verimle kullanan ve üretim kapasitesi ve hızı yüksek olan bir fırındır.
Tünel fırın: Bu fırında ise ateş sabit ürün hareketlidir. Pişirme bölgesinde genel olarak sıvı yakıt kullanılmakta, bazen katı yakıtlı sistemlerde yapılabilmektedir.
Tuğla çeşitleri nelerdir?
1.Harman Tuğlası
- Dolu Harman Tuğlası
- Delikli Harman Tuğlası
2. Fabrika Tuğlası
- Normal Tuğla
- Modüler Tuğla
- Blok Tuğla
3. Sinerleşmemiş Tuğlalar
- Sinerleşmemiş Dolgu Tuğla
- Düşey Delikli Tuğla
- Yatay Delikli Tuğla
4. Klinker Tuğlası
- Dolu Klinker Tuğlası
- Delikli Klinker Tuğlası
5. Asmolen Tuğla
6. Baca Tuğlaları
7. Döşeme Tuğlaları
8. İzolasyon Tuğlaları
9. Kiremitler
Türkiye, tuğla üretiminde nerede?
Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, 27 Mart 2013 tarihinde düzenlenen Türkiye Tuğla ve Kiremit Zirvesi'nin açılışında yaptığı konuşmada, ''Dünya nüfusu arttı, 7 milyarı geçti. Bir taraftan da dünya alabildiğine küçüldü. Artık tuğla üretiminde Çin'le İran'la yarışıyoruz. Çin, açık ara birinci. Biz İran ile fifti fifti gidiyoruz. Biz kalite yönünden İran'dan ilerdeyiz. Üretim yönünden İran bizden ileride. Böyle bir durumdayız. Artık dünyada inşaat sektörü, Türkiye'nin en iyi bildiği iş" dedi.
Bakan Bayraktar, 76 milyonluk Türkiye'nin nüfusunun yüzde 76-77'sine yakınının şehirlerde yaşadığını belirterek, bunun sonucu olarak da konut ihtiyacının artığını kaydetti.