Yapıların sokak ya da avluya bakan yüzlerinde cumba gibi çıkma biçiminde ve üç yönü pencereli oda. Cumba, çıkma...
Eski Türk mimarîsinde odanın karşı ön cephesinde yer alan üç yanı pencereli çıkma, cumba.
Bir başka tarifle:
Eski Türk evlerinde odanın sokağa ya da avluya doğru bakan üç yanı pencereli çıkıntı.
TDK ise şu tanımı tercih etmiş:
isim, mimarlık Eski Türk mimarisinde odanın karşı ön cephesinde yer alan üç yanı pencereli çıkma, şahniş
"Lüzumsuz yere cumbalar, şahnişinler, çıkıntılar yapılıyor." - E. E. Talu
Osmanlı eliyle tüm Balkanlar ve Ortadoğu'ya yayılmıştır. İngilizce'de de bu haliyle kullanıldığı olur. (Örnek için tıklayın)
Zemin katı üstünde, odaların daha geniş ve dikdörtgen bir alanı izlemesi ve bu arada büyütülmesi amacıyla genellikle dar kenarlarına çıkıntı yapılmaktadır. Sokağa taşanlarında geniş yüz, karşı komşuyu görmemesi amacıyla sağırdır.
DİYARBAKIR ŞAHNİŞLERİ
Diyarbakır cumbalarının duvarları Urfa’dakilerin tersine eklentiye hafifletmek amacıyla daima ahşap karkastır. Çoğunlukla birbiri üstünde daha taşkın 2 taş bingiye, kuyruğu uzun tutulup duvara gömülen bir ahşap yastık yerleştirilir. Bunu döşeme kirişlemesi izler. Bunların aralıkları ve kesitleri tavandakiler kadardır. Sonra kirişlerin üstüne bir taban yastığı daha konarak, bunlar baskı ve denetime alınırken, köşe dikmeleri oturtulan ve geniş duvar ara dikmelerle desteklenerek örülür. Üstte yine birer yastık ve tavan kirişlemesi vardır.
Sokağa taşanlar ile avluya açılan cumbalar arasında çatkıda bir ayrılık yoktur. Amaçları aynı, görüş alanları farklıdır. Sonuçta plân genişlemiş olur. Avluya bakanlarda geniş yüzey pencerelerle donatılır.
Cumba pencerelerinde parapet, sedir ve arka yastıklar yüksekliğindedir. Yün halılar serilir. Yastıkların kumaşı özeldir veya onlara da kilim yüz geçirilir. Üstleri beyaz kırlentlidir. Evin hanım ve genç kızları bunlara tığ veya mekikle güzel danteller işlerler. Perdeler de böyledir ve temizliği, iç açıcılığı açısından daima beyazdırlar.
Daha detaylı bilgi için tıklayın.