Ramsar Sözleşmesi kriterlerine göre Türkiye’de 1327 sulak alanın 135 adedi Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alan belirlenmiştir. 76 alandan 56’sı su kuşları, 4’ü balık, 16’sı ise hem su kuşları, hem de balık kriterleri bakımından uluslararası öneme sahiptir
Ramsar Alanı nedir?
Ramsar Alanı; Ramsar sözleşmesi ile koruma altına alanları kapsamaktadır. İran’da bir şehir olan Ramsar, adını buradan almaktadır. Ramsar'da 1971 yılında imzalanan Uluslararası Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi kapsamında özel korumaya alın uluslararası öneme sahip bir çevre koruma alanıdır.
Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Alanı, 15000 hektarlık bir alandan oluşmakta olup sulak alanların dünya çapında korunması ve akılcı kullanılması için Ramsar alanı sözleşmesi hazırlanmıştır.
Türkiye’de yer alan Ramsar alanları hangileridir?
Göksu Deltası – Mersin – 13 Temmuz 1994
Burdur Gölü – Burdur – 13 Temmuz 1994
Seyfe Gölü – Kırşehir – 13 Temmuz 1994
Manyas Gölü (Kuş Gölü) – Balıkesir – 13 Temmuz 1994
Sultan Sazlığı – Kayseri - 13 Temmuz 1994
Kızılırmak Deltası – Samsun – 15 Nisan 1998
Akyatan Lagünü – Adana - 15 Nisan 1998
Uluabat Gölü - Bursa - 15 Nisan 1998
Gediz Deltası – İzmir - 15 Nisan 1998
Meke Gölü – Konya - 21 Haziran 2005
Yumurtalık Lagünleri – Adana - 21 Haziran 2005
Kızören Obruğu - Konya - 2 Mayıs 2006
Kuyucuk Gölü – Kars – 2 Nisan 2009
Ramsar kriterleri nedir?
1.Bir sulak alan eşine az rastlanır veya sıra dışı biyo-coğrafi bölgedeki sulak alanlara dair özgül bir örnek oluşturuyorsa; (nadirlik, tipiklik)
2.Bir sulak alan kayda değer miktarda nadir, tehlikeye düşebilir veya tehlike altındaki bitki ve hayvan türlerini destekliyorsa veya bu türlerin bir veya daha fazla bireylerini (kayda değer sayıda) içeriyorsa;
3.Bir sulak alan flora ve faunanın özellikleri ile kalitesinde dolaylı bir bölgenin ekolojik ve genetik çeşitliliğini sürdürebilmek için özel bir değere sahipse veya; bir sulak alan, endemik bitki veya hayvan türleri veya toplulukları açısından özel bir değere sahipse veya; Bir sulak alanın değerlerini, verimliliğini veya çeşitliliğini gösterecek özellikteki su kuşu gruplarından önemli sayıda su kuşunu düzenli olarak destekliyorsa uluslar arası sulak alan olarak nitelendirilebilir.
4.Bir sulak alan, bitki veya hayvanların biyolojik döngülerinin kritik safhalarında bu bitki ve hayvan türlerine habitat olması açısından özel bir öneme sahipse uluslararası sulak alan olarak nitelendirilebilir.
5.20.000 su kuşunu düzenli olarak destekliyorsa uluslar arası sulak alan olarak nitelendirilebilir.
6.Popülasyonlar hakkında veri edinmenin mümkün olduğu yerde bir sulak alan, su kuşlarının bir tür ya da alt türlerinin popülasyonundaki bireylerin %1’ini düzenli olarak destekliyorsa uluslararası sulak alan olarak nitelendirilebilir.
7.Önemli bir oranda doğal balık alt türlerini veya ailelerini, yaşam evrelerini, sulak alanın yararları ve/veya değeri, dolayısıyla küresel biyolojik çeşitliliğine işaret eden türler arası ilişkileri ve/veya popülasyonları barındırıyorsa uluslararası sulak alan olarak nitelendirilebilir.
8.Sulak alanın içinde veya buna bağlı başka bir yerde, balıklar için önemli bir besin kaynağına sahipse, yumurtlama ortamı ise veya yavru balıkların beslenme ve barınma ortamı ve/veya balıkların göç yolu üzerinde bulunuyorsa uluslararası öneme sahip sulak alan olarak nitelendirilebilir.
Ramsar yönetim planı nasıl gelişir?
Türkiye Ramsar alanı olan yerlerin özellikleri nedir?
1.Manyas Kuş Gölü
Ramsar Alanı İlan Edilme Tarihi ve Ramsar Alanı Büyüklüğü: 13/07/94 –16, 800ha
Coğrafi koordinatları (eylem/boylam): N: 40º 11’ 00” , E: 27º 58’ 00”
Deniz seviyesinden yükseklik: Denizden yüksekliği su seviyesine bağlı olarak 14.50-17.50 metre arasında değişmektedir.
Coğrafi ve İdari konum: Manyas Kuş Gölü, idari olarak Balıkesir ilinin Bandırma ve Manyas ilçeleri sınırları içinde, Marmara denizinin güneyinde, Uludağ ile Biga yarımadası arasında uzanan bir çöküntünün içinde yer almaktadır. Göl, Manyas Çayı, Sığırcı Deresi, Mürüvvetler Deresi, Dutlu Deresi ve yeraltı suları ile beslenmektedir. Göl’ün çıkışı ise Güneydoğuda yer alan Karadere ile olmaktadır.
Diğer Koruma Statüleri: Sığırcı Deresi’nin oluşturduğu 64 hektarlık delta 27.07.1959 tarihinde Milli Park ilan edilmiştir. Manyas Gölü ve yakın çevresini içine alan 25.0000 hektarlık alan ise 1996 yılında Yaban Hayatı Koruma Sahası ilan edilmiştir. Göl ve yakın çevresi 1981 yılında I. Derece Doğal Sit Alanı statüsüne kavuşturulmuştur.
2.Burdur Gölü
Ramsar Alanı İlan Edilme Tarihi ve Ramsar Alanı Büyüklüğü: 13/07/94 - 23,700ha
Coğrafi koordinatları (eylem/boylam): N: 37° 44’ 09.06” , E: 30° 10’ 22.77”
Deniz Seviyesinden Yükseklik: 857 m
Coğrafi ve idari konum: İdari olarak Burdur ve Isparta illeri sınırları içerisinde yer almaktadır.
Diğer Koruma Statüleri: Burdur Gölü ve çevresinde 38.125 ha’lık alan ise 1993 yılında Orman Bakanlığı, Milli Parklar ve Av Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü’nce "Yaban Hayatı Koruma Sahası" olarak ilan edilmiştir.
3.Sultansazlığı
Ramsar Alanı İlan Edilme Tarihi ve Ramsar Alanı Büyüklüğü: 13/07/94 -17,200 ha
Coğrafi koordinatları (eylem/boylam):N: 38º 16’ 57.86”, E: 35º 13’ 57.28”
Deniz Seviyesinden Yükseklik: 1071m
Coğrafi ve İdari konum: Kayseri ili sınırları içinde bulunan Sultansazlığı’nın; kuzeyi Erciyes (3916 m) dağı, doğusu Develi, Akpınar, Çiçekliyurt (2074-2057 m.) dağları, Güneyi Toros silsilesine bağlı Aladağlar (ort 3373 m) ve Elmalı dağları (2235 m) ile Batısı Kartalkaya (1958 m) ve Đncil (1759 m) dağlarıyla çevrilidir.
Diğer Koruma Statüleri: 1971 yılında 45000 ha’lık alan Sultansazlığı Yaban Hayatı Koruma Sahası olarak korumaya alınmıştır. 1984 yılında Bern Sözleşmesi uyarınca Sultansazlığı Yaban Hayatı Koruma Sahası Doğal Yaşam Ortamı olmuştur. 1988 yılında 17200 ha’lık alan Tabiatı Koruma Alanı ilan edilmiştir. 1990 yılında DHKD’nin çabaları ile 38 20’ N ve 35 16’ E koordinatları arasında kalan ve Sultansazlığı’nın dâhil olduğu 39.000 ha’lık alan Önemli Kuş Alanı olarak belirlenmiştir.
1993 yılında 17.200 ha’lık Tabiatı Koruma Alanı sınırları temel alınarak 1. Derece Doğal Sit Alanı ilan edilmiştir. 2003 yılında Tabiatı Koruma Alanı’nın sınırları yeniden düzenlenmiş ve 39 24.523 hektara çıkarılmıştır. 2006 yılında 24.523 ha’lık Tabiatı Koruma Alanı statüsü Milli Park olarak değiştirilmiş ve Sultansazlığı Milli Parkı olarak ilan edilmiştir.
4.Seyfe Gölü
Ramsar Alanı İlan Edilme Tarihi ve Ramsar Alanı Büyüklüğü: 13/07/94 – 10.700 ha
Coğrafi koordinatları (eylem/boylam): N: 39 º 12’ 26.30”, E: 34 º 23’ 21.82”
Deniz Seviyesinden Yükseklik: 1111 m
Coğrafi ve İdari konum: İç Anadolu Bölgesi’nde Kırşehir İli’nin kuzeydoğusundaki tektonik kökenli çukurlukta yer almaktadır. Ankara’ya 220 kilometre, Kırşehir’e ise 30 kilometre mesafede olan Seyfe Gölü Kırşehir ili sınırları içerisindeki 15000 nüfuslu Mucur ilçesine bağlıdır. Göl çevresinde toplam altı adet köy bulunmaktadır. Bu köyler; Seyfe, Gümüşkümbet, Yazıkınık, Budak, Kızıldağ ve Eskidoğanlı köyleridir. Adını batısındaki Seyfe Köyü’nden almaktadır.
Diğer Koruma Statüleri: Seyfe Kapalı Havzası’nın 23.585 ha’lık bir kesimi 1989 yılında “Birinci Derece Doğal Sit Alanı”, 10.700 ha’lık alanı ise 1990 yılında “Tabiatı Koruma Alanı” statüsü kazanmıştır.
5.Göksu Delta
Ramsar Alanı İlan Edilme Tarihi ve Ramsar Alanı Büyüklüğü: 13/07/94 - 15,000 ha
Coğrafi koordinatları (eylem/boylam): N: 36 º 17’ 48.54” , E: 33 º 57’ 25.45”
Deniz Seviyesinden Yükseklik: 2m
Coğrafi ve İdari konum: Göksu Deltası, Mersin il merkezinin yaklaşık 80 km. batısında, Akdeniz’e dökülen Göksu ırmağının taşıdığı alüvyonların oluşturduğu bir kıyı ovasıdır. İdari olarak Mersin ili Silifke ve Taşucu İlçeleri sınırları içerisinde yer almaktadır.
Diğer Koruma Statüleri: Göksu Deltası, sahip olduğu doğal, tarihi ve kültürel değerlerinin korunması ve gelecek nesillere aktarılmasının güvence altına alınması amacıyla 2 Mart 1990 tarihinde 236 km2’lik bir bölümü “Özel Çevre Koruma Bölgesi” olarak tespit ve ilan edilmiştir.
6.Kızılırmak Deltası
Ramsar Alanı İlan Edilme Tarihi ve Ramsar Alanı Büyüklüğü: 15/04/98 - 21,700 ha
Coğrafi koordinatları (eylem/boylam): N: 41 º 38’ 38.84” E: 36 º 04’ 09.89”
Deniz Seviyesinden Yükseklik: Deniz seviyesindedir
Coğrafi ve İdari konum: Kızılırmak Deltası, Samsun ilinde Kızılırmak Nehri’nin denize döküldüğü yerde Bafra, Alaçam, 19Mayıs ve Yakakent ilçeleri sınırları içinde kalan kısımdır. Deltanın alanı 56000 ha barındırdığı sulak alanların büyüklüğü ise 16110 ha’dır.
Diğer Koruma Statüleri: Deltada yer alan Cernek Gölü ve çevresini kapsayan 4000 hektarlık alan 1979 yılında Orman Bakanlığınca "Yaban Hayatı Koruma Sahası" ilan edilmiştir. Ayrıca, 1994 yılında deltanın doğu bölümünde yer alan sulak alanların tamamı Kültür Bakanlığı tarafından 1. Derece Doğal Sit Alanı ilan edilerek koruma altına alınmıştır. 1996 yılında Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ve Çevre Bakanlığının işbirliğiyle deltadaki tüm doğal alanları kapsayacak şekilde hazırlanan 63 çevre düzeni planında, sulak alan ekosistemi ve sistemle ilişkili habitatlar dikkate alınarak, mutlak koruma, ekolojik etkilenme ve tampon bölgeler belirlenmiş; her bir bölge için koruma ve kullanım esaslarını düzenleyen özel plan kararlar geliştirilmiştir.
7.Uluabat Gölü
Ramsar Alanı İlan Edilme Tarihi ve Ramsar Alanı Büyüklüğü: 15/04/98 - 19,900 ha
Coğrafi koordinatları (eylem/boylam):N: 40° 09’ 30.28” E: 28° 36’ 20.25”
Deniz Seviyesinden Yükseklik: 8 m
Coğrafi ve idari konum: Uluabat Gölü, Marmara Denizi’nin güneyinde, doğu-batı doğrultusunda uzanan tektonik kökenli Yenişehir-Bursa-Gönen çöküntü alanında oluşmuştur. Göl Bursa, Kütahya, Balıkesir ve Bilecik il sınırları içerisindedir.
Diğer Koruma Statüleri: Uluabat Gölü 2001 yılında Ramsar Statüsü kazanmıştır. Uluabat Gölü 2001 yılında ‘Yaşayan Göller Ağı’ na (Living Lakes Network) dahil edilmiştir. Günümüzde Uluabat Gölü bu ağa dahil olan 55 gölün 24 ortak kuruluşundan bir tanesidir.
8.Akyatan Lagünü
Ramsar Alanı İlan Edilme Tarihi ve Ramsar Alanı Büyüklüğü: 5/04/98 - 14,700 ha
Coğrafi koordinatları (eylem/boylam): N: 36 º37’ 57.65” E: 32º 35’ 28.43”
Deniz Seviyesinden Yükseklik: Deniz seviyesi
Coğrafi ve İdari konum: İdari olarak Adana ilinin Karataş ilçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Adana’ya 48 km. mesafededir.
Diğer Koruma Statüleri: Akyatan Yaban Hayatı Koruma Sahası; Milli Parklar Genel Müdürlüğü'nce 1987 yılında Yaban Hayatı Koruma ve Üretme sahası olarak ilan edilmiştir. Kumullarla sınır oluşturan Akyatan Ormanı (2,018 ha.), 1972- 1987 yılları arasında kumul ağaçlandırma projesi sonucu oluşturulmuştur. 1996 yılında Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ve Çevre Bakanlığı’nın işbirliğiyle deltadaki tüm doğal alanları kapsayacak şekilde hazırlanan çevre düzeni planında, sulak alan ekosistemi ve sistemle ilişkili habitatlar dikkate alınarak, mutlak koruma, ekolojik etkilenme ve tampon bölgeler belirlenmiş; her bir bölge için koruma ve kullanım esaslarını düzenleyen özel plan kararları geliştirilmiştir. Deniz kaplumbağası yuvalama alanı, Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından alınan 1997’de Birinci Derecede Doğal Sit Alanı ilan edilmiştir. Akyatan Gölü 1996 yılında 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planına “Ekolojik Etkilenme Bölgesi” olarak işlenmiştir. 2005 yılında Lagün Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ilan edilmiştir.
9.Gediz Deltası
Ramsar Alanı İlan Edilme Tarihi ve Ramsar Alanı Büyüklüğü : 15/04/98 - 14,900 ha
Coğrafi koordinatları (eylem/boylam) :N: 38° 31’ 51.81” E: 26° 52’ 03.59”
Deniz seviyesinden yüksekliği: Deniz seviyesi
Coğrafi ve İdari konum: Gediz Deltası, İzmir'in 25 km kuzeybatısında, Gediz Nehri'nin eskiden Ege Denizi'ne döküldüğü yerdedir. Gediz Deltası, Kütahya Gediz’den doğarak Uşak, Manisa ve İzmir illerini kat eden ve sonuçta İzmir kenti kuzeyinden Ege Denizi’ne dökülür.
Alanın Koruma Statüleri: Alanın 8.000 hektarlık bölümü 1982 yılında Yaban Hayatı Koruma Sahası ilan edilmiş olup, kuş sayısının çokluğu ve çeşitliliği nedeni ile 1991 yılından itibaren İzmir Kuş Cenneti olarak anılmaya başlanmıştır. Bu statü 2007’de kaldırılmış ve yerine Sulak Alan statüsü getirilmiştir.
Yaban Hayatı Koruma Sahası statüsü yeniden kazandırılmak istenmektedir. Alanın tamamı Kültür Bakanlığı'nca 1999 yılında 1. Derece Doğal Sit Alanı ilan edilmiş, 2002 yılında ise 1. Derece Doğal Sit alanının deniz sınırları belirlenmiştir. Alandaki Üçtepeler mevkii ise 2400 yıl önce kurulmuş Leukai antik kenti nedeni ile Arkeolojik Sit Alanı'dır.
10.Yumurtalık Lagünü
Ramsar Alanı Đlan Edilme Tarihi ve Ramsar Alanı Büyüklüğü: 21/07/05 - 19,853 ha
Coğrafi koordinatları (eylem/boylam): N:36° 41’ 25.55” E:35° 36’ 56.23”
Deniz Seviyesinden Yükseklik: 1m
Coğrafi ve İdari konum: Seyhan, Ceyhan ve Tarsus (Beran) Irmaklarının taşıdığı alüvyonların deniz ağzında birikmesi sonucu oluşan Çukurova Deltası üzerinde oluşmuş bu alan Adana ilinin Yumurtalık ilçesine bağlıdır. Güney batıda küçük bir bölümü Karataş ilçesi sınırlarındadır.
Diğer Koruma Statüleri: Yumurtalık Lagünleri Adana Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulunun 19.11.1993 tarihinde 1. Derece Doğa Sit alanı ilan edilmiştir. 08.07.1994 tarihinde alanın 16.430ha’lık bir 96 bölümü bakanlar kurulu kararı ile Tabiatı Koruma Alanı statüsünü kazanmıştır. Yumurtalık Lagünleri Yönlendirme Komitesi 27.12.2006 tarihinde yaptığı 4. toplantısında alanın koruma statüsünün tabiatı koruma alanından milli parka dönüştürülmesi için bütün katılımcıların oy birliği ile karar alınmıştır. Karar Çevre ve Orman Bakanlığına sunulmuş, milli parka dönüştürülmesi için süreç devam etmektedir.
11.Meke Maarı
Ramsar Alanı Đlan Edilme Tarihi ve Ramsar Alanı Büyüklüğü: 21/07/05, 202 ha
Coğrafi Koordinatları: (Enlem-Boylam)N: 37 º 41’ 06.24” E: 33 º 38’ 09.41”
Deniz seviyesinden yükseklik: 1000 m
Coğrafi ve idari konum: Meke Maarı Konya il sınırlarında 55734 nüfuslu Karapınar ilçesine bağlıdır. Volkanik bir patlama çukurudur ve suların birikmesiyle göl haline gelmiştir. 1. Derece Doğal Sit Alanıdır. 260 hektarlık kısmı Tabiat Anıtı Statüsündedir. 2005 yılında 202 ha’lık kısmı Ramsar Alanı ilan edilmiştir.
Alan Hakkında Genel Bilgi: Çok geniş ve düz olan 19 km2’lik Karapınar Ovası Konya'nın doğusunda uzanır. Ovada; Çıralı, Meyil, Meke ve Acıgöl bulunmaktadır. Meke Maarı’nın derinliği 1.2 m’yi geçmemektedir. Yüzölçümü 0.5 km2’ dir. Volkanik aktiviteler sonucunda oluştuğundan acı niteliğindeki suyu magnezyum ve sodyum sülfat içerir. Bu da biyo çeşitliliğin düşük olmasını sağlar.
Önerilen Bağlantılar : TOKİ Kayseri kura