Yer altı kaynaklarından gelen sıcak suların bulunduğu ya da özel bir sistem ile ısıtılan, yıkanmak için kullanılan mekanlardır.
Hamam adı nereden gelir, hamam kültürü nedir?
Hamam kelimesinin kökü Arapça Hammâm’dan gelir. Romalılarda ve Türklerde hamam kültürü vardır. Bu dönemde kullanılan hamamlar sadece temizlik için değil eğlence için de kullanılır. Köle ve asillerin giriş kapıları ve yıkanma yerleri ayrı ayrı yapılmış yapılardır. Bu hamam yapılarında buhar banyosu, soğuk ve sıcak su havuzları bulunur.
Hamam görevlilerinin ünvanları nedir?
Natır, hamamda kadın müşterileri yıkayan kadın kişilere verilen sıfattır. Tellak ise hamamda erkek müşterileri yıkayan erkek kişilerdir.
Cağaloğlu Hamamı
Türk hamamı nasıl olur, özellikleri nedir?
17. yy’da İstanbul’a yapılan Türk hamamları toplamda 168 adetti. Türk hamamları; soyunma yerleri, yıkanma yerleri ve giyinme yerleri olarak üç bölümden oluşur. Soyunma yerleri genelde geniş bir sofa ve çerçeveli bölümlerden oluşur. Yıkanma yerlerinde ise kurna başı, halvet ve göbek taşından oluşur. Kurna başında herkes teker teker yıkanır. Geniş bir alandır. Halvet, kapalı ve yalnız yıkanılan bölümdür. Göbek taşı ise hamamın ortasında mermerden yapılmış bir alandır. Zeminden yüksek yapılmıştır. Göbek taşında kişiler uzanıp, kendilerini terlemeye bırakırlar. Hamamlarda ısıtma yeri hamamların altında yer alır. Buralarda ateş yanar. Ateşten çıkan duman ve alev tüteklik adı verilen borudan çıkar.
Hamam mimarisi nasıldır?
Türk Hamamları mimari karakter açısından Roma banyosu mimarisinden esinlenmiştir, fakat asıl mimari şeklini İslami yapı mimarisinden almıştır.
Hamamlar mimari yapı açıdan cami mimarisi ile benzerlik göstermektedir. Örneğin Hamam kubbesi cami kubbesine benzemektedir. İslamiyete göre; bir bedenin girdiği bir suya başka bir beden giremez, çünkü o su kirlenmiştir. İslamiyette bu inançtan dolayı, akan suda yıkanma ve abdest alma alışkanlığı doğmuştur, bundan dolayı Türk hamamlarında kurnalar gerekli bir ihtiyaç olarak düşünülmüştür. Oysa Roma banyolarında kurna pek bulunmaz.
Türk hamamlarını kullanılan suya göre, doğal sıcak su ve suni ısıtma sistemi ile çalışan hamamlar olarak ikiye ayırmak mümkündür. Doğal sıcak su kaynağı üzerine inşa edilmiş ve genellikle sağlık amacıyla kullanılan yapılar, kaplıcalar olarak adlandırılır. Kısacası, Türk hamamı, mimari açıdan Roma banyosu ile benzerlik gösterse de, işlev ve amaç açısından mimari farklılıklar göstermektedir.
Hamamların çalışma günleri nasıldır?
Hamamlar haftanın belirli günleri erkeklere ve kadınlara ayrı ayrı hizmet verir. Bazı hamamlar ise kadın ve erkek olmak üzere ikiye ayrılır ve yan yana bulunur.
Çarşı hamamları, haftanın belli günlerinde kadınlara, başka günlerde erkeklere açıktır. Çifte hamam olanlar ise birbirine bitişik iki hamam olup, biri kadınlara, diğeri erkeklere ayrılmıştır. Bu hamamlar hergün açıktır.
İslam inancında hamam kültürü nasıldır?
Hamamlar, Türkler için sadece yıkanmak için değil, sağlık ve kültürel hayatlarının vazgeçilmez bir parçasıdır. Dini inanışlara göre, kültür farklarına göre mimarisinde değişiklikler olan hamamlar insanoğlunun ilk banyolarındandır. Türk hamamlarının mimari özellikleri camilerinkine benzemektedir. İslamiyet’e göre; iki beden tek bir suda yıkanamaz. Bundan dolayı İslam dinini benimseyen Türkler akarsu ve nehirlerde yıkanıp, abdest alır. Bundan dolayı Türk hamamlarında kurna bulunur. Avrupa’da 60 civarında hamam bulunurken, Türkiye’ye gelen turistlerin birçoğu hamamı olan tesisleri tercih etmektedir.
Osmanlı hamamı
Hamam çeşitleri nelerdir?
Türklerde hamam sadece yıkanmak için değildi. Diğer sebepleri şöyle sıralanabilir: Gelin hamamı, bayram hamamı, loğusa hamamı, adak hamamı, damat hamamı, sünnet hamamı ve kırk hamamı.
Türk hamamlarının ortak özellikleri nelerdir?
Bir külliyenin parçası ya da müstakil olarak yapılan Türk hamamları dışarıdan bakıldığında gösterişsiz yapılardır. Kadın ve erkek için ayrı yapılar hamamlar dışında ortak hamamlarda vardır. Ortak hamamlarda erkek ve kadınlar için ayrı günler verilir. Hamamların yapıldığı bölgeye, yöreye göre hamamın inşa edildiği malzeme farklılık gösterdiği gibi genellikle kabayonu taşı kullanılır.
Anadolu’da yer alan ilk hamam örnekleri Güneydoğu Anadolu çevresinde yaşayan Artuklular tarafından yapıldı. 11.asrın sonlarında Mardin’de yapılan Maristan Hamamı, Anadolu’da yapılan ilk hamam olduğu söyleniyor.
Hamam mimari yapısı gereği hangi bölümlere ayrılır, sıcaklık nasıl yayılır veya korunur?
Soyunma Yeri: Farsça "elbise soyunulan yer" anlamına gelen camegah sözcügünden türemiş "camekan" olarak da adlandırılır. Osmanlı hamam mimarisinin en büyük hacimli bölmesi olan soyunma odalarından müteşekkildir.
Ilıklık: Ilıklık adından da anlaşılacağı üzere ısıtılan, ancak sıcaklık kadar yüksek derecede ısıtılmamış kısımdır. Ilıklığın da sıcaklık gibi duvarları ve zemini mermer kaplıdır. Genellikle bu bölümde aşırı sıcaktan rahatsız olanlar ve hastalar yıkanırlar. Burada ısıya alıştıktan sonra sıcaklığa geçenler de vardır. Bu bölümde yıkanmak için halvetler, dinlenmek ya da masaj olmak için mermer sedirler, istenmeyen tüyleri almak için ayrılmış mekanlar (tıraşlık veya usturalık) yer alır.
Sıcaklık: Isının korunması amacıyla ılıklıkla dar ve alçak bir kapıyla ayrılmış sıcaklık kısmı, hamamın yıkanılan bölümüdür. 35-45 derece arasında bir sıcaklığa sahip olan bu bölümün sıcak ve buharlı olmasında, dökülen sıcak suların etkisi vardır. Bu bölümün ortasında bulunan, mermer zeminden 45-50 cm yükseltilerek yine mermerle kaplanmış göbek taşı hamamın en fazla ısınan zeminidir. Sekizgen olan göbek taşı, üzerinde yatıp terlemek ya masaj yaptırmak için kullanılır. Göbek taşının çevresinde duvar boyunca uzanan 15-20 cm yüksekliğinde, 70-100 cm genişliğinde mermerden setlerin üzerine aralıklarla yerleştirilmiş kurnalar bulunur. Bu bölüme küçük ve daha sıcak yıkanma yerleri olan "halvetler" açılır. Halvetler genellikle ortadaki geniş hacme göre daha sıcaktır ve özel yıkanmak isteyenler tarafından tercih edilir. Her halvette üç adet kurna bulunur. Sıcak su deposunda bitişik halvetler her zaman daha sıcaktır. Osmanlı hamam mimarisinin sıcaklık kısmında bölümler arasında kapı yoktur.
Hamamın sıcaklık bölümünün kubbesinde neredeyse günün her saati mekanın ışık almasını sağlayan yuvarlak ve yıldız şekilli küçük pencereler bulunur. Bu pencereler "fil gözü" denilen, dışa eğimli 15-40 cm çapında camlarla kaplıdır.
Külhan: Hamamlarda bir ocağın içinde ateş yakılan, sıcak ve soğuk su kazanlarının bulunduğu bu bölüme külhan denir. Külhan hamamın girişinin ters yönündedir. Giriş seviyesinin altında kalan bölümünde, fırın şeklinde ızgaralı bir ocak, bunun üstünde bakır ya da demirden yapılmış sıcak su kazanı bulunur. Bu kazana açılan ve adına "cehennemlik" denilen kanallar hamamın sıcaklık ve ılıklık kısımlarının altlarını dolaşır. Kanallarda dolaşan ateş ve duman, ısıtma görevini yaptıktan sonra "tüteklik" denilen bacalardan dışarıya çıkar. Künklerden yapılarak duvarın içine gömülen tütekliklerin bacaları kubbe seviyesine yükseltilmişlerdir.
İstanbul'un hamamları bütün dünyaca tanınmıştır. Eski oluşu bakımından Bayezit, Çemberlitaş, Hoca Paşa, Fındıklı hamamları, Fatih'te Mehmedağa hamamı vs. vardır. Ayrıca zamanla tahribata dayanamayıp yıkılmış hamamlar da bulunuyordu. Hele meşhur konak hamamlarından hemen hiçbiri bugün kalmamıştır. Yalnız Saray hamamları (Topkapı ve Dolmabahçe), ayrı devirlerin mimarlık abidelerine örnek olarak, bugün İstanbul'u süslemektedir. Bunlardan başka, Bursa'nın tabii sıcak ve kükürtlü sularıyla meşhur kaplıca hamamları, Gönen kaplıca hamamları ve Türkiye'nin dörtbir yanında serpiştirilmiş kaplıca ve normal hamamlar da vardır.
Hamamın faydaları nelerdir?
1. Stresi hafifletir, gevşetir ve dinlendirir.
2. Kas gerginliklerini ve ağrılarını giderir ve kısıtlı eklemleri açar.
3. İmmun sistemi destekler.
4. Lenf sistemi temizliğini artırır.
5. Kan dolaşımını arttırır.
6. Bedenin metobolik aktivitesini.
7. Sığuk, astım ya da alerjik durumlardan dolayı oluşan sinüs tıkanıklıklarını azaltır.
8. Cildin genç ve taze kalmasını sağlar.
9. Buhar sıcağı son zamanlarda kanser ve enfeksiyon hastalıklarına karşı kullanılan terapilerden birisi buhar sıcağı ve buhar banyolarıdır.
10. Buhar banyoları bedeni yağ-depo toksinlerden arındırmak için çok etkili.
11. Terleme sırasında buhar etkili bir biçimde toksinleri derinin yüzeyinden temizler.
12. Buhar uygulaması vaskuler akımı iyileştirir, hücresel seviyede oksijenlenmeyi arttırır.
Roma Hamamı
Roma hamamının yapı bölümleri nedir?
1. Apodyterium(Soyunma yeri)
2. Tepidairum (İlk girilen Ilık Alan)
3. Caldarium (Sıcak Alan)
4. Firigidarium (Soğuk Alan)
5. Palestra
6. Sudatorium(Terleme Salonu)
Roma hamamı mimarisi
Türkiye’nin en iyi 11 hamamı hangi hamamlardır?
1. Cağaloğlu Hamamı
2. Üsküdar Çinili Hamam
3. Çemberlitaş Hamamı
4. Süleymaniye Hamamı
5. Çardaklı Hamamı
6. Zeyrek Çinili Hamam
7. Kervansaray Termal Bursa
8. Sokullu Hamamı
9. Kurşunlu Hamamı
10. Çifte Göbek Hamamı
11. Sekiz Direkli Hamam
İstanbul’un tarihi hamamları hangileridir?
Acemoğlu Hamamı, Acı Hamam, Acımusluk Hamamı, Ağa Hamamı, Ağa Hamamı, Ağa Hamamı, Akarçeşme Hamamı, Akbıyık Hamamı, Altunizade İsmail Paşa Hamamı, Arabacılar Hamamı, Atik Valide Hamamı, Avcı Mehmet Hamamı, Ayakapı Hamamı, Ayazma Hamamı, Aziziye Hamamı, Bahçeli Hamam, Balat Hamamı, Beşiktaş Hamamı, Beyazıt Hamamı, Beykoz Hamamı, Beylerbeyi Hamamı, Beylerbeyi Hamamı, Cağaloğlu Hamamı, Cami-i Kebir Hamamı, Kasımpaşa, Cedid İbrahim Paşa Hamamı, Çardaklı Hamam, Çemberlitaş Hamamı, Çinili Hamam, Zeyrek, Çukurbostan Hamamı, Çukurcuma Hamamı, Davutpaşa İskelesi Hamamı, Dökmeciler (Süleymaniye) Hamamı, Eski Hamam, Eyüp Sultan Hamamı, Firuz Ağa Hamamı, Galatasaray Hamamı, Gedikpaşa Hamamı, Gümüşsuyu Kışlası Hamamı, Hacı Kadın Hamamı, Hacı Kadın Hamamı, Hamam Kalıntısı, Hasan Paşa Hamamı, Haseki Hürrem Sultan Hamamı, Haseki Hürrem Sultan Hamamı, Havuzlu Hamam, Haydar Hamamı, Hocapaşa Hamamı, Horhor Hamamı, İcadiye Dağ Hamamı, İcadiye Hamamı, İshak Paşa Hamamı, İstinye Hamamı, Kadırga Hamamı, Kazlıçeşme Hamamı, Kılıç Ali Paşa (Tophane) Hamamı, Kocamustafapaşa Hamamı, Kulaksız Hamamı, Kuzguncuk Hamamı, Küçükmustafapaşa Hamamı, Küçükpazar Hamamı, Mahmut Paşa Hamamı, Mehmet Ağa Hamamı, Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane Hamamı, Merkez Efendi Hamamı, Mihrimah Sultan Hamamı, Mimar Sinan Hamamı, Nişanca Hamamı, Ortaköy Hamamı, Örücüler Hamamı, Piri Paşa Hamamı, Sofular Hamamı, Sultan (Paşa) Hamamı, Sultan Ahmet Hamamı, Sütlüce Hamamı, Şengül Hamamı, Şifa Hamamı, Sultanahmet, Şifa Hamamı, Tahta Minare Hamamı, Tahtakale Hamamı, Vezneciler Hamamı, Yalı Hamamı, Maltepe, Yeni Hamam, Yeşildirek Hamamı, Zincirlikuyu Hamamı, Mustafa Bey Hamamı, Eyne Bey ( Subaşı-Eski ) Hamamı, Karacabey Hamamı, Haseki Hamamı, Orta (Yıldırım Beyazıt) Hamamı, Sokullu (Üç Şerefeli) Hamamı.