Osmanlı İmparatorluğu döneminde mimarlık yapan Balyan ailesinin bir ferdidir. 1.Abdülhamit’in mimarı olan Garabet Balyan, kendisi gibi mimar olan oğlu Nigoğos Balyan ile birlikte Dolmabahçe Sarayı’nı inşa etti.
Garabet Balyan kimdir?
Garabet Balyan; 1866 yılında doğdu. 1.Abdülmecit’in mimarı oldu. En önemli eserlerinden biri kendisi gibi mimar olan oğlu Nigoğos Balyan ile birlikte yaptığı Dolmabahçe Sarayı oldu.
Mimar olan Balyan ailesinin diğer fertleri şöyle: Meremetçi Bali Kalfa, Sogome, Krikor Balyan, Senekerim Balyan, Nazeni Babayan, Garabet Amira Balyan, Nigoğos Amira Balyan, Sarkis Balyan, Hagop Balyan, Simon Balyan, Levon Bey Balyan.
Eniştesi Ohannes Serveryan ile birlikte, hassa mimarı olarak, babasının yerine geçtiği bilinmektedir. Balyan, Ermeni mimarlığı üzerine birçok araştırma yaptığı söylenmektedir. Garabet Balyan, Beşiktaş Ermeni Mezarlığı’na gömülmüştür.
Garabet Balyan’ın eserleri hangileridir?
Dolmabahçe Sarayı, Çırağan Sarayı, Yıldız Sarayı, Cemile ve Münire Sultan Sarayları, Hünkar Kasrı, Gümüşsuyu Kışlası, Kuleli Süvari Kışlası, 2. Mahmut Türbesi (1840), Askeri Müze, Sipahi Ocağı, Kirazlı Bent, Bend-i Cedid, İzmit Cuhahanesi, Hereke Fabrikası (1843), Bakırköy Bez Fabrikası, Beykoz Deri Fabrikası (1842), Zeytinburnu Demir-Çelik Fabrikası, Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi (1832-34) , Surp Agop Kilisesi, Surp Asdvadzaddin (Meryem Ana) Kilisesi (1838), Surp Yerevman Haç Kilisesi, Surp Yerrortutyun Kilisesi, Ortaköy Camisi, Dolmabahçe Cami tasarımı ve Cemaran Mektebi.
Yard. Doç. Dr. Selman Can, Balyan ailesi hakkında neler söyledi?
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Fakültesi Öğretim Üyesi Yard. Doç. Dr. Selman CAN, Balyan ailesi hakkında şu açıklamalarda bulundu:
Balyanlar üzerine yapılan çalışmaların “tek yönlü” bir bakış açısı vardır. Bu nedenle de yanlışı ve eksiği çok fazladır. Yapılan yayınlarda bütün aile fertleri için hassa mimarı tabiri kullanılmaktadır. Hassa tabiri 1831 yılı sonrasında mimarlar için kullanılmayan bir ibaredir. Yani bu tarihten sonraki dönemlerde yaşamış biri için hassa mimarıydı şeklinde bir unvanın kullanılması mümkün değildir.
Aldıkları eğitim konusunda da oldukça yanlış bilgiler bulunmaktadır. Kevork Pamukciyan, Sarkis Balyan’ın 1855’te École des Beaux-Arts’dan mezun olduğunu belirtmektedir. Oysa bu tarihlerde Sarkis Balyan İstanbul’dadır. 1853’te Sultanahmet’te inşa ettiği bir hanın çatısının çökmesi nedeni ile hapistedir ve babası Garabet’in kefaleti ile bir süre sonra serbest kalmıştır. Ayrıca İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Aygül Ağır’ın École des Beaux-Arts ile yaptığı yazışmalarda da Balyan ailesinin hiçbir ferdinin bu okulda eğitim almadığı açıkça belirtilmiştir.
Balyanlar hakkında bilinmeyen bir konu da inşaat yolsuzluklarıdır. Osmanlı tarihinin en büyük inşaat yolsuzluğu Balyanlar tarafından gerçekleştirilmiştir. 1871 yılında tamamlanan Çırağan Sarayı’nın müteahhitliğini yapan Sarkis Balyan’a, işçi ve esnafa ait ödemelerin bir kısmını yapmamasından dolayı, 1880 yılında dava açılır. Bu dava ile birlikte diğer inşaatları konusunda da şikâyetler birleştirilerek incelenir. 1886 yılında tamamlanan mahkeme sonucunda Balyanlar’ın üçyüzbin altını aşkın inşaat yolsuzlukları tespit edilir ve bütün mal varlıklarına el konulur. Ancak Sarkis Balyan 1888’de sarayın baş doktoru Mavroyani Efendi’nin aracılığı ile Sultan II. Abdülhamid tarafından affedilir. Bunun sebebini henüz tespit edebilmiş değiliz.
Balyanlar ile ilgili ilginç bir mesele de Kuruçeşme Adası’dır. Balyan hayranlarının yazdıklarına göre Ada’yı 1874 yılında Sultan Abdülaziz “hediye” olarak Sarkis Balyan’a vermiştir. İşin aslı hiç de böyle değildir. Sarkis Balyan, saraya bir rapor sunarak inşaat işlerinde kullanılan malzemenin üretimi için bir fabrika yapacağını ve bu fabrika için en ideal mevkiin de Kuruçeşme Adası olduğunu belirtir. Sultan II. Abdülhamid, 12 Mayıs 1879’da Kuruçeşme Adası’nı Sarkis Balyan’a tahsis ettirir. Fabrika ile birlikte malların taşınması için adaya bir liman yapılması da yine Sarkis Balyan tarafından taahhüt edilir. Ancak Sarkis Balyan taahhütlerini yerine getirmez ve adaya üç katlı bir köşk inşa ettirerek yerleşir. Kuruçeşme Adası artık “Sarkis Bey Adası” olmuştur. Devlet tarafından da her ne hikmetse adanın tahsis amacı unutulmuş veya unutturulmuştur! Sarkis Balyan, 1899 yılında ölünceye kadar Kuruçeşme Adası’nda yaşar. I. Dünya Savaşı’ndan sonra Şirket-i Hayriye Vapur İşletmesi’ne kiraya verilen ada, 1958 yılında Galatasaray Spor Kulübü tarafından Sarkis Balyan’ın mirasçılarından satın alınarak sosyal tesis yapılır.
Dolmabahçe Sarayı’nın mimari özellikleri nedir?
Dolmabahçe Sarayı Kabataş ile Beşiktaş arasında yer almaktadır. Üsküdar’ın tam karşısındadır. Avrupa saraylarının anıtsal boyutlarına özenilerek yapılan Dolmabahçe Sarayı, değişik biçimlerin, yöntemlerin öğeleriyle donandığından belirli bir biçemi bağlanamaz. Büyük bir orta yapıyla iki kanattan oluşan planında, geçmişte mimari açıdan işlevsel değeri olan öğelerin farklı bir anlayışla ele alınarak süsleme amacıyla kullanıldığı gözlemlenir.
Dolmabahçe Sarayı'nın kendine has, belirli ekollere giren bir mimari biçemi olmamasına karşın Fransız Baroku, Alman Rokokosu, İngiliz Neo Klasizmi, İtalyan Rönesansı karışık bir şekilde uygulanmıştır. Saray, batı anlayışıyla çağdaşlaşma çabaları içinde bulunan toplumun sanatta da batının etkisi altında kalarak, Osmanlı saray gereksinimlerini de dikkate alıp, o asır bünyesinin sanat atmosferi içinde yapılmış bir eserdir. Nitekim, 19. yüzyıl köşk ve saraylarına dikkat edildiğinde onların, içinde yaşanılan yüzyılın sanat olaylarına değil, toplumun ve tekniğin gelişmesini de anlattığı fark edilebilir.
Dolmabahçe Sarayı’nın süslemeleri; Batı'nın çeşitli sanat dönemlerinden alınan motiflerin bir arada kullanılmasıyla meydana geldi. Barok, Rokoko ve Ampir özelliğindeki motifler iççice kullanıldı. İç süslemede su mermeri, billur, somaki gibi kıymetli haiz mermer ve taşlarla çalışmalar yapıldı.
Önerilen Bağlantılar : Anneler günü konut kampanyaları