Biriktirdiği biçim değiştirme enerjisi ile deprem üreten, yerküre levhaları arasındaki ara yüzeydir. Son dönemde deprem üretmiş tüm faylara diri fay denir.
Fay nedir?
Yerkabuğundaki çeşitli ölçekteki kayma yüzeyleri, (üzerinde deprem olan ve hareket eden iki levha yada levhacık arasındaki ara yüzey) fay olarak adlandırılır.
(Kaynak: Sabah Gazetesi 20.06.2012)
Diri fay nedir?
Son tarihsel dönemde deprem oluşturmuş olan tüm faylar diri fay olarak isimlendirilir. Bu fayların dirilikleri sadece yazılı tarihsel kataloglardan değil aynı zamanda tarihi yapıları etkileyen faylanma işaretlerinden de anlaşılabilir. Genç kuvaterner çökellerini (2 milyon yıldan daha yaşlı olmayan) kesen faylar, ötelenmiş genç akarsu yatakları, ötelenmiş akarsu – denizel sekiller, basınç sırtı yada çöküntü gölcükleri, uzamış sırtlar gibi genç morfolojik şekiller oluşturmuş faylar, diri faylardır.
Fay türleri nelerdir?
Doğrultu Atımlı Fay: Bu tür fay düzlemleri, yeryüzünde 90 dereceye yakın dik bir konumda olan ve yerin içine doğru hafifçe eğimlenen yalnızca yatay atımın oluşturduğu yanal atımlı faylardır. Bu faylar, atımlarina öre sağ ya da sol yönlü olabilirler. Kuzey Anadolu Fayı, sağ; Doğu Anadolu Fayi ise sol yönlü doğrultu atımlı faylardır.
Normal Atımlı Fay: Bu tür faylarda fay düzleminin bir tarafindaki blok yükselirken diger tarafındaki düşerek uzaklaşır. Burada hareket yine göreceli olarak gelişmektedir. Bir başka değişle, bir blok yükselirken diğeri yerinde durabilir yada bir taraf yerinde dururken diğer taraf düşebilir. Örneğin; 1970 Gediz ve 1995 Dinar depremi ile ilgili faylar bu türden normal atımlı faylardır.
Ters Atımlı Fay: Bu tür faylar da düşey atımlı faylar olup, yalnizca fay düzlemi boyunca hareket eğim yönüne göre ters yönde olmakta ve bloklar birbirine göre yaklaşmaktadır. Örneğin; 1975 Lice depremi ile ilgili faylar ters atımlı faylardır.
Verev (Oblik) Atımlı Fay: Fay düzlemi boyunca ortaya çıkan hareketin hem düşey hem de yatay yönde olduğu faylardır.
Depremde fayın rolü nedir?
Yerküre içerisindeki kırık (fay) düzlemleri üzerinde biriken biçim değiştirme enerjisinin aniden boşalması sonucunda meydana gelen yer değiştirme hareketinden kaynaklanan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yeryüzünü sarsması olayına deprem denir.
Türkiye’deki fay hatları hangileridir?
Türkiye deprem bölgesi olup birden çok fay hattı mevcuttur. Bunlar: Kuzey Anadolu Fay Hattı, Doğu Anadolu Fay Hattı, Batı Anadolu Fay Hattı.
Kuzey Anadolu Fay Hattı
Kuzey Anadolu Fay Hattı, Saroz Körfezi’nden Van Gölü’ne kadar uzanır. Marmara Denizini, Sapanca Gölünü, Adapazarı’nı, Tosya ve Erzincan’ı kapsar.
Doğu Anadolu Fay Hattı
Doğu Anadolu Fay Hattı, Hatay graberinden başlayarak Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya, Elazığ ve Bingöl’ü kapsar.
Batı Anadolu Fay Hattı
Batı Anadolu Fay Hattı, Kuzeyden Güneye doğru uzanan birçok fay hattını içinde taşır.