Bazilika, Hristiyanlığın ilk dönemlerinde ibadet için kullanılan yapıdır.
Bazilika kelimesinin üç farklı anlamı vardır:
Birincisi Roma kamu binası, ikincisi haç şeklindeki gibi orta alanı ve koridorları olan kilise ve son olarak resmi törenler için Papa tarafından yetkilendirilen büyük kilise.
SÖZLÜĞE BAKARSAK:
1- İçi, ortadaki yüksek, yanlardakiler daha alçak olmak üzere iki sıra sütunla üç salona ayrılmış, dikdörtgen biçiminde büyük kilise.
2- Kral sarayı.
3- Dikdörtgen biçiminde, uç kısmında yarım çembere benzeyen bir çıkıntısı olan Roma mahkemesi.
(Mimarlık) (Yun. basileus = kral) 1. Kral sarayı. 2. Dikdörtgen biçiminde, sonunda bir çıkıntısı olan Roma mahkemesi. 3. İçi iki sıra sütunla ortadaki yüksek, yanlardakiler daha alçak olan üç şahına ayrılmış, dikdörtgen biçiminde kilise.
Şahane, yüce anlamlarına da gelir.
İngilizcesi Basilica.
ASLI BURADAN GELİYOR:
MS. 324 yılında Roma İmparatoru Konstantin'in din değiştirerek Hristiyanlığı kabul etmesiyle, tüm Roma şehirlerinde ibadet yeri ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Hristiyanlığın hızla yayıldığı bu geçiş döneminde kilise ve şapel inşası ihtiyaca cevap olmaktan uzaktı. Bu yüzden şehirlerin yönetilmesinde kullanılan idari binalardan bazıları, ibadet için uygun hale getirildi. Böylece tören, karar alma, mahkeme etme gibi amaçlarla kullanılan bu binaların ibadet için de kullanılması ile bazilikalar ortaya çıktı.
Bazilikalar, genellikle dikdörtgen biçiminde salonlar şeklindedir. İyi korunarak günümüze gelen bazilikalarda, bina iç yapısının ilk amacına uygun olarak, idari ihtiyaçları karşılamak üzere inşa edildiğini görmek mümkündür.
İlerleyen dönemlerde Roma kentlerinde kilise ve şapel inşaları ile bazilikalara olan ihtiyaç ortadan kalktı. Bu sebeple bazilikalar Roma İmparatorluğu'na ve belirli bir döneme tarihlenen yapılardır. Ege ve Akdeniz Bölgesi'nde, Doğu Roma İmparatorluğu'nun antik kentlerinde bolca bazilika örneği bulmak mümkündür.
BAZİLİKALARIN GELİŞİMİ
Erken Hristiyan ve Ortaçağ mimarilerinde, yan geçitleri bulunan (yan nef), galerili veya galerisiz kilise; bazilikal planlı kilise. Bazilikal planda ölçü birimi genellikle transept karesidir. Pek çok roman kilisesi bu ilke üzerine kurulmuştur. Transept karesinin ölçülerine -bazen küçük sapmalarla- koronun, transept kollarının, naos (orta nefin), kemer gözlerinin ölçülerinde rastlanır. Bazilikal plan tipi Gotik Sanat döneminde doruk noktasına ulaşmıştır. Kubbeli bazilika naosun (ana nef) üzeri kubbe ile örtülü bazilika. İstanbul'da bulunan, Justinianus devri yapıtı Hagia Eirene (Aya İrini) kilisesi bir kubbeli bazilikadır.
Bazilika Tipleri:
Merkezi Plan Tipli Bazilikalar
Kubbeli Bazilikalar
Haç Vari Plan Tipli Bazilikalar
Yunan Haçı Plan Tipli Bazilikalar
Mix Plan Tipli Bazilikalar