İnşaatta kullanılan kırılmış veya kırılmamış taş yığınıdır. TS 706 standartları gereği bazı özellikleri taşımak zorundadır.
Agrega nedir, özellikleri nelerdir?
Doğal ya da yapay 100 mm’ye kadar çeşitli büyüklüklerde kırılmış ya da kırılmamış taş tanelerinin yığınına ‘agrega' denir. Agregaların çeşitleri vardır. Bunlar; doğal agrega, yapay agrega, iri agrega, çakıl, kırma taş, kum, kırma kum, doğal karışık agrega, hazır ve karışık agregadır.
İdeal agrega standartları kullanım yeri ve amacına göre değişir. TS 706 standartları gereği bazı özellikleri taşımak zorundadır. Suyun etkisi altında yumuşamamalı, zararlı bileşenleri yanyana getirmemelidir.
Agrega, inşaatların en önemli yapı taşıdır. Eski binaların kötü olması agrega kalitesinden kaynaklanır. Agregaların ufalanmaları el ya da makine yardımı ile yapılır.
Doğal agrega olarak bilinen kumlar, kayaların ve taşların parçalanıp ufalması ile meydana geldiği için bilinen en kaliteli agregalardır. Birçoğu ırmakların, derelerin akıntısı ile gelen kum yığınlarından kullanılır. Deniz kumu en kaliteli agrega olarak bilinir. İçinde yer alan çözelti ve tuzlarıyla ev inşaatında kullanımları doğru değildir.
Agregaların özellikleri nelerdir?
Doğal agrega; nehirlerden, göllerden, denizlerden ve taş ocaklarından çıkarılmıştır.
Yapay agrega; Yüksek fırın cüruf taşı, izabe cürufu veya yüksek fırın cüruf kumu gibi sanayi ürünü olan kırılmış veya kırılmamış agregadır.
İri agrega; 4 mm açıklığa sahip olan eleğin üzerinde kalan agregalardır.
Çakıl; kırılmamış taş taneleridir.
Kırma taş; kırılmış taş parçalarıdır.
Kum; kırılmamış tanelerden meydana gelen ince agregalardır.
Kırma kum; çakılın kırılması ile elde edilir.
Karışık agrega; ince agrega ile kalın agrega karışımından oluşur.
Doğal karışık agrega; agrega ocağından elde edilir. Kırılmış ya da kırılmamış agregalardır.
Hazır karışık agrega; iri ve ince agrega karışımından meydana gelir.
İdeal agregalar hangileridir?
Tane dağılımı; elek eğilimine ve bu eğrilere dayanıklılığı ile belirlenir. Ayrıca su istek kat sayıları ile belirtilir.
Tane şekli; kübik ve küresel olmalıdır. Kusurlu agregalar yassı ve uzun agregalardır.
Tane dayanımı; betonun yapımına elverişli olacak kadar dayanıklı olmak zorunda olan agregalar, doğal agregalarda ve kırılarak elde edilen agregalarda bu özelliğe rastlamak mümkündür.
Dona dayanıklılık; doğal ortamda oluşan agregaların bir kısmında bu özelliğe rastlarken farklı bölgelerde oluşan agregalarda bu özellik aranmaz.
Zararlı maddeler; betonun dolgunluğunu, sertliğini azaltan maddelerdir. Kısacası betonun verimliliğini düşürür.
Yıkanabilir maddeler; kil, silt ya da çok ince taşlardır. Topaklaşıp betonda patlamalara sebep olur.
Agrega nerelerde kullanılır?
- Beton santrallerinde
- Sathi kaplama
- Karayolu yapımında
- Zemin kaplama alanlarında
- Demir yolarından
- Sıcak asfalt yapımında
- Havaalanlarında, baraj inşaatlarında, şeker fabrikalarında